.jpg)
Zaburzenia depresyjne u dzieci-jak nie przeoczyć objawów, jak reagować??? Krótki poradnik dla rodziców
Niezależnie od wieku, każdemu z nas zdarzają się dni w których doświadczamy uczucia smutku, bezwartościowości, przygnębienia czy zniechęcenia. Ogarnia nas zmęczenie, mamy kłopoty ze snem, koncentracją. Nic nas nie cieszy a wiele rzeczy denerwuje. Większość z nas szybko i skutecznie odzyskuje dobry nastrój i równowagę emocjonalną. Podobnie jest u dzieci, które w większym stopniu niż dorośli są wrażliwe na to, co się wokół nich dzieje i czego się od nich oczekuje. Smutek i płacz, irytacja i złość, niechęć i odmowa są nierzadko obecne w ich codziennym życiu. Niczym niezwykłym są też duże wahania nastroju, napędu, samooceny czy nadwrażliwość u dorastającej młodzieży. To charakterystyczne cechy ich fazy rozwojowej i my dorośli musimy to zaakceptować. Ale jeśli negatywne emocje dziecka, nastolatka utrzymują się przez dłuższy czas (przynajmniej 2 tygodnie) przybierają na sile, rzutują na wszystkie aspekty ich funkcjonowania-relacje w rodzinie, relacje z rówieśnikami, wypełnianie obowiązków szkolnych, to musimy zachować dużą czujność. To mogą być symptomy zaburzeń depresyjnych, których nie należy lekceważyć
Diagnozę depresji przypisujemy zwykle osobom dorosłym. Tymczasem coraz częściej rozpoznaje się ją u dzieci i nastolatków, przy czym wiek w którym pojawiają się pierwsze objawy obniża się.
Predysponowane do zaburzeń depresyjnych są szczególnie dzieci, które :
-przeżyły w swoim życiu głęboki stres-np. utratę bliskiej osoby np. w wyniku śmierci, rozłąki,
-przeżyły, bądź były świadkiem jakiegoś traumatycznego wydarzenia np. wypadku komunikacyjnego
-są narażone na powtarzające się negatywne doświadczenia (np. przemocy domowej, seksualnej, odrzucenie przez grupę rówieśniczą )
-zmieniły dotychczasowe środowisko, przeżywają trudności adaptacyjne
-są przewlekle chore, często hospitalizowane
-dzieci rodziców leczonych na depresję
Są też biologiczne uwarunkowania zaburzeń depresyjnych- u tych dzieci choroba rozwija się niezależnie od tego co dzieje się w ich środowisku.
Diagnozę zaburzeń depresyjnych stawia oczywiście lekarz-psychiatra na podstawie wywiadu z dzieckiem oraz jego rodzicem czy opiekunem, który dostrzega niepokojące objawy. I nie jest to diagnoza łatwa, bo nie wszystkie objawy depresji u dzieci i nastolatków są identyczne z objawami występującymi u osób dorosłych.
Co zatem powinno zaniepokoić rodzica:
-dziecko jest smutne, płaczliwe, rzadko się uśmiecha się,
-dziecko nie odczuwa radości z rzeczy i sytuacji, które do tej pory mu tę radość sprawiały,
-dziecko jest często poirytowane, kłótliwe, zachowuje się w sposób zniechęcający do kontaktu
-dziecko coraz częściej ma napady złości- często złości się, gdy zwróci się mu na coś uwagę
-dziecko zaprzestało zabaw, zajęć które go do tej pory go interesowały, sprawia wrażenie
znudzonego, apartycznego
-dziecko niechętnie podejmuje codzienne obowiązki-domowe, szkolne; może je nawet
zaprzestać wykonywać
– dziecko zaczyna się izolować od otoczenia, rezygnuje z kontaktów z kolegami
-dziecko deprecjonuje swoją wartość- mówi i myśli źle o sobie
-dziecko w szarych barwach widzi świat ( może mówić-„wszystko jest bez sensu”)
-w rysunkach dziecka pojawia się tematyka śmierci
-dziecko przejawia zachowania autoagresywne ( np. samookalecza się, w cięższych stanach ma
myśli samobójcze, a nawet podejmuje takie próby)
-dziecko ma widoczne trudności ze skupianiem uwagi i z zapamiętywaniem, czego skutkiem są
trudności w nauce
-dziecko odczuwa rożnego rodzaju dolegliwości somatyczne: bóle brzucha, zawroty głowy,
nudności, zaparcia, biegunki, duszności. Niektóre dzieci zaczynają się moczyć w nocy.
– dziecko ma problemy ze snem- jest nadmiernie senne lub ma trudności z zasypianiem, budzi się w
nocy
Pamiętajmy:
Obecność jednego czy nawet dwóch, trzech symptomów nie przesądza jeszcze o diagnozie depresji u dziecka. To zaburzenie o charakterze kompleksowym. Należy też mieć na uwadze,że trudne uczucia takie jak smutek, złość, lęk, nuda, zniechęcenia są naturalną odpowiedzią na sytuacje z którymi dziecko ma kłopot i mijają, kiedy ustąpią niekorzystne dla niego okoliczności lub kiedy dziecko uzyska pomoc z zewnątrz. Dlatego nie można podejrzewać depresji u dziecka, które przez kilka dni ma zły nastrój, reaguje złością na nasze polecenia, zaniedbuje swoje obowiązki czy ma problemy ze snem. Jeśli jednak niepokojące objawy utrudniają dziecku codzienne funkcjonowanie w domu, szkole, w grupie rówieśniczej i utrzymują się dłużej niż dwa tygodnie powinniśmy zgłosić się po pomoc-lekarską , psychologiczną.
Bezwzględnie i natychmiastowo należy szukać pomocy wtedy, gdy dziecko się samookalecza lub sygnalizuje myśli samobójcze. Mogą one mieć charakter demonstracyjny (naśladownictwo rówieśników, chęć zwrócenia na siebie uwagi), ale mogą być też przejawem depresji, więc nie wolno ich bagatelizować.
Co robić, by nie dopuścić do powstania problemów, z których mogą się rozwinąć zaburzenia depresyjne???
Lista zachowań „chroniących „jest bardzo długa, przedstawiam więc tylko niektóre z nich, ale zawsze aktualne:
- wspieraj dziecko w kluczowych momentach jego rozwoju-w czasie kiedy podejmuje naukę w szkole, jak przechodzi na wyższy etap edukacji ( np. z kl. III do IV), jak wchodzi w okres dojrzewania
- okazuj dziecku swoją miłość i szacunek
- bądź aktywnym uczestnikiem jego trosk i kłopotów-uważnie słuchaj o czym mówi, postrzegaj świat z jego perspektywy i traktuj jego problemy poważnie
- rozmawiaj z dzieckiem, a nie tylko komunikuj co ma robić
- wsłuchuj się w emocje dziecka i szanuj je, dziel się z dzieckiem swoimi uczuciami
- doceniaj dziecko-jego cechy, zalety, wysiłki, osiągnięcia
- akceptuj słabsze strony dziecka i nie wymagaj od niego więcej niż jest ono w stanie z siebie dać w danym czasie
- pozwól dziecku popełniać błędy -dziecko potrzebuje zarówno doświadczenia sukcesu, jak i emocjonalnego zmierzenia się z sytuacją porażki, nie chroń go nadmiernie.
- dbaj o dobre relacje dziecka z rówieśnikami
- bądź dobrym przykładem dla dziecka -ważne jest nie tylko to co mówisz, ale przede wszystkim to, co robisz
Rodzicom, którzy chcieliby pogłębić swoja wiedzę na temat depresji u dzieci polecam książkę:
„Depresja u dzieci”-Jarosław Rola, Oficyna Wydawnicza IMPULS
Gdzie szukać pomocy : Poradnia Zdrowia Psychicznego dla Dzieci,
Katowice, ul. Witosa 21, tel (032)2098312
Poradnia Zdrowia Psychicznego dla Dzieci i Młodzieży
Katowice, ul. Lompy 16, tel. (032)25552854
Poradnie Psychologiczn- Pedagogiczne, w tym :
Specjalistyczna Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna i
Poradnia Rodzinna
(Dane kontaktowe na naszej stronie internetowej w zakładce :”Gdzie szukać pomocy
Opracowanie : Krystyna Jokiel-psycholog szkolny